speleologija

Speleologija je složena aktivnost kojoj je glavni cilj istraživanje pećina, jama i drugih podzemnih krških fenomena. Reč speleologija dolazi od starogrčke reči spelaion koja označava prirodnu podzemnu šupljinu.
Primarni cilj speleološkog istraživanja je izrada topografskog nacrta pećine ili jame na temelju merenja dimenzija i pružanja pećinskih kanala, kao i dokumentovanje zapaženih geoloških, morfoloških, hidroloških i drugih svojstava. Složenost pećina i jama zahteva posebne tehnike i obučenost timova speleologa, pa se u dubokim jamama i složenim pećinama aktivnost speleologa može opisati nekom vrstom podzemnog alpinizma. U tom smislu, deo speleoloških aktivnosti se poput alpinizma može smatrati sportskom delatnošću. Stručno i naučno istraživanje u speleologiji obuhvata proučavanje procesa speleogeneze, podzemne hidrologije krša i bogate špiljske faune (koja je zbog izolovanih uslova izuzetno zanimljiva, pa je često endem pojedinog područja).



OSNOVNI POJMOVI U SPELEOLOGIJI

Speleološki objekt - prirodna podzemna šupljina (pretežno u kršu). To je pojam koji obuhvaća pećine, jame i druge oblike podzemnih krških fenomena.

Pećina - speleološki objekt kojem je prosečni nagib kanala manji od 45 stepeni.

Jama - speleološki objekt kojem je prosečni nagib kanala veći od 45 stepeni.

Krš - specifičan reljef s posebnim svojstvima i fenomenima koji su posledica specifičnog geološkog sastava stena (karbonati - vapnenci i dolomiti), kao i korozivnog delovanja vode i otapanja stena (zbog toga je voda većinom u podzemlju krša). Naš kraj je poznat kao klasični tip krša (locus tipicus).

Krški fenomeni - pojave koje nastaju u kršu - pećine i jame, ponori, izvori, vrulje, ponikve, vrtače, škrape, doline, polja, kanjoni itd.

Speleogeneza - složeni proces nastajanja pećina i jama, deo je procesa nastanka krša (okršavanja), te je predmet aktualnih naučnih istraživanja.

Sige - sige nastaju kristalizacijom minerala kalcijum karbonata koji je rastopljen u vodi i kroz pukotine ulazi u pećinu. U zavisnosti od uslova nastanka postoji veliki broj oblika siga.